غدیر و حکومت اسلامی

شیفتگان مکتب ولایت از روزگاران کهن این روز را پاس داشته و درطی قرون متمادی در حفظ آن تلاش نمودند. اینک غدیر رمز تشیع است‏و هر حکومتی که به گرامیداشت آن اقدام کند، به شیعه بودن‏مشهور می‏شود و یکی از شاخصهای شناخت‏حکومتهای شیعی شمرده‏می‏شود. آنگونه که وقتی استاد علامه محمد حسین مظفر به جستجوی‏حکومتهای شیعه در بستر تاریخ می‏نشیند، بزرگداشت این روز را ازنشانهای دولت‏شیعی می‏شمارد، آنسان که مراسم عزاداری روزعاشورا نشان تشیع دارد. ایشان غدیر در عصر آل بویه را اینگونه‏توصیف می‏کند:
«آل بویه در روز غدیر یعنی هجدهم ذی حجه‏روزی که رسول خدا(ص) علی(ع) را به عنوان امام و راهبر و مولی‏و سرور هر مرد و زن با ایمان منصوب نمود مراسمی را اجراءمی‏کردند که درهیچ عید دیگری این مراسم را اجراء نمی‏نمودند. دراین روز اظهار شادی و سرور می‏کردند و درفشهای زینت‏برمی‏افراشتند و غذاها و خوراکیهای مطبوع و لذیذی فراهم می‏نمودندو آنها را میان همه مردم تقسیم می‏کردند و جامه‏های فاخر در برمی‏کردند و با دست گشاده‏ای به انفاق و بخشش روی می‏آوردندوکارهای دیگری انجام می‏دادند که حاکی از بزرگداشت آنها نسبت‏به‏چنین روزی بوده است.
شیعیان بغداد و سایر بلاد عراق و نیزفاطمیون در مصر از این راه و رسم پیروی می‏کردند. در نتیجه روزدهم محرم روز گریه و ناله و عزاداری بود و روز هجدهم ذیحجه‏روز سرور و جشن و شادمانی. (1)
وی در اشاره به حکومت فاطمیان مصرنیز این مساله را یاد آور شده است و سابقه عید غدیر در آل‏بویه را پیش از فاطمیان مصر می‏داند. (2)
علامه مظفر پس از بر شمردن‏مراکز شیعه نشینی چون عراق، حجاز، یمن، سوریه، جبل عامل وایران از حکومتهای شیعی معاصری در هند یاد می‏کند که روز غدیررا از اعیاد دینی و حکومتی شمرده و آن را گرامی می‏دارند. (3)
عیدغدیر از زمانیکه حکومتهای محلی شیعی در ایران بوجود آمد،جایگاه ویژه‏ای در میان اعیاد اسلامی یافت. و این سنت مقدس درزمان حکومتهای علویان، مرعشیان، صفویان و در دوره‏های متاءخرتا زمان قاجار معمول بود.
عبدالحسین خان سپهر مورخ بنام دوره قاجاری در «مرآه الوقایع‏مظفری‏» که وقایع سالهای‏1313 تا1316 را تحریر نموده، حیات‏اجتماعی این دوره را به صورت فشرده ترسیم کرده است. وی اعیادمرسوم در ایران عصر قاجار را به دو قسم عمده دولتی و ملتی‏تقسیم نموده می‏گوید:
«ملت و دولت ایران را چند قسم عید است: اعیاد میلادی حضرت‏ختمی‏مرتبت و سایر ائمه(علیهم السلام) را ملت و ولت‏شریک‏اند،لکن فقط چند عید میلادی را جشن می‏گیرند. عید فطر و عید قربان‏را تمام مسلمانان عید می‏گیرند. عید نوروز را نیز ملت و دولت‏شرکت دارند. عید میلاد همایونی مخصوص دولت است که در آن روز ودر عید نوروز جمشیدی وزرای مختار به خاکپای همایونی تشرف‏می‏جویند. عیدهای معمولی ایرانیان که جشن می‏گیرند:
وی پس‏از ذکر اعیادرسمی ایران در زمان قاجار به برگزاری مراسمی در میلاد مرتضوی‏و... (5) اشاره می‏کند، آنگاه در گزارشی مراسم عید غدیرخم گوید:
روز سه شنبه هجدهم ذی حجه‏الحرام (1315 ه) که عید سعید غدیرخم بود، در حضور همایونی مراسم عید و سلام به عمل آمد.
اعلیحضرت شاهنشاهی در تالار برلیان به سلام عام جلوس کرد. تمام‏طبقات حضور داشتند. محمد حسن صنیع الدوله فرزند حاجی علی‏خان‏حاجب‏الدوله که بعدها ملقب به «اعتماد السطلتنه‏» شد نیز درروزنامه خاطرات خود به برگزاری عید غدیر خم اشاره کرده است. (6)
ویا در 18 ذی حجه‏1296 هجری قمری میرزا حسین خان سپهسالار عیدغدیر را به ولیعهد تبریک گفته است. (7)
با استقرار رژیم پهلوی وفاصله گرفتن آن از دین و مذهب و اصول اسلامی خشم روحانیان وعالمان دینی و مردم مسلمان ایران فراهم آمد. لذا برای‏فرونشاندن خشم انقلابی امت اسلامی، شاه نیز در برهه‏ای از تاریخ‏این عید را تبریک گفت. (8)
همانگونه که غدیر روز «ولایت‏» است روز«ولایت فقیه‏» نیز هست و در این روز مبارک، خشم مقدس انقلابیان‏با فضای عطر آگین عید غدیر پیوند خورد وروزهای خدایی راپدیدار ساخت که زمینه تاسیس حکومت اسلامی و ظهور جلوه‏هایی ازعدل علی(ع) را فراهم آورد.
عید غدیر با نخستین جرقه‏های انقلاب و مخالفت‏با اصلاحات ارضی ورفراندم لوایح شش گانه یکی از روزهای انقلاب نیز محسوب شد و17ذیحجه سال (1382 ه ق) برابر با 21 اردیبهشت (1342 ش) شب عیدغدیر، «به مناسبت فاجعه مدرسه فیضیه قم، مجلس یاد بود وبزرگداشتی در مسجد ارک تهران، از سوی آیت‏الله حکیم برگزارشد.» (9) و 18 ذیحجه روز عید غدیر «آیت‏الله سید محمود شاهرودی‏طی تلگرافی برای حضرات آیات خمینی، گلپایگانی و... از مبارزات‏روحانیت ایران اعلام پشتیبانی کرد. (10) هر روز بر اوج مبارزات‏افزوده شد و مبلغان دینی و مدافعان شریعت و پرچمداران نهضت‏هریک در شهرها و مناطق مختلف به افشای رژیم منحوس پهلوی‏پرداختند.
مسجد امام موسی بن جعفر(ع) که از سوی آیت‏الله سعیدی به پایگاه‏انقلاب در مرکز ایران تبدیل شده بود، در طی برنامه‏های منظم‏خود، به پشتیبانی از نهضت امام خمینی پرداخت و16 ذیحجه سال(1385 ه ق) برابر با19 فروردین (1345 ه ش) روز آغازبرنامه‏های عید غدیر یکی از آن روزهای خدایی بود.» (11)
شکوهمندتراز همه طرح حکومت اسلامی یا ولایت فقیه از سوی امام خمینی(ره)بود که مبانی نظری و عملی سیاست دینی شیعه امامیه را تفسیر وتبیین نمود.
امام خمینی در روز چهارشبنه اول بهمن ماه 1348 (13 ذیقعده‏1389) بحث‏حکومت اسلامی را تحت عنوان «ولایت فقیه‏» در مسجدشیخ انصاری، در بازار «حویش‏» نجف آغاز کرد و به اثبات اصل‏قضیه همت گمارد. (12) و با وجود فشارها و کنترل‏های ساواک جزوه‏های‏حکومت اسلامی و نوارهای سخنرانی امام درباره آن به وسیله‏زائران خانه خدا و از راه‏های دیگر، به ایران رسید و در حدگسترده‏ای توزیع شد. (13) به احتمال زیاد روز پخش جزوات، روز عیدغدیر (1389 ه ق) برابر6 اسفند (1348 ه ش) است‏که‏7 اسفند، در پی پخش جزوات درس ولایت فقیه، رئیس ساواک طی‏بخشنامه‏ای به کلیه ادارات تابعه خود از آنان خواست تا درجمع‏آوری و شناسایی عاملین انتشار آن تلاش کنند. (14)
بدین ترتیب‏غدیر انقلاب اسلامی با غدیر عصر رسالت پیوند خورد و اصول سیاسی‏اسلام از سوی فقیهی سترگ در حوزه کهن نجف اشرف که سابقه آن به‏هزار و اندی سال می‏رسید، مطرح گردید و رابطه ناگسستنی دین وسیاست تبیین شد و موضع اسلام در مقابل استعمار، صهیونیسم ورژیمهای وابسته مشخص گردید.
همچنین عید غدیر1397 ه ق /1356 ه ش مصادف با بزرگداشت‏شهادت حاج آقا سید مصطفی خمینی است. (15) و در عید غدیر 1398 ه ق/1357 ه ش حضرت امام می‏فرماید:«ما در پی جلب حمایت روسها نیستیم. به علاوه ما حمایت مظنون‏آمریکا را نیز رد می‏کنیم.» (16)
این ایام پر شورترین روزهای‏انقلاب، روزهای خون و حماسه است، مبارزات مردمی به اوج خودرسیده و در فاصله چند ماه انقلاب به پیروزی رسید. و 12 فروردین‏1358 با همه پرسی رژیم شاهنشاهی به نظام جمهوری اسلامی تغییر وامت اسلام با فرزند علی(ع) بیعت نموده و غدیر انقلاب اسلامی رامی‏آفریدند. با تکرار حماسه غدیر آرمان الهی هزار و چهار صدساله شیعه تحقق یافت و جهانیان با اسلام ناب محمدی و حکومت عدل‏علوی آشنا گردیدند.
نظام حکومتی‏ما، راستی گفتار الهی را در مورد رهبری جامعه‏اسلامی گواهی داد که با تحقق آن آئین اسلام کامل شده و نعمت واحسان بر بندگان مومن و مخلص نازل می‏شود.

پی‏نوشت‏ها:

1- تاریخ شیعه، ص 155، 294 و 297.
2- همان، ص 275.
3- همان، ص 339.
4- مرآت الوقایع مظفری، ص 112.
5- همان، ص 111، 149، 150، 206، 213، 219، 235، 236، 332، 334 و 335.
6- روزنامه خاطرات اعتماد السلطنه، ص 58.
7- تلگراف عصر سپهسالار ص 601.
8- هفت هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، ج 1، ص 60، 187.
9- همان، ص 143.
10- همان، ص 144.
11- همان، ص 260.
12- نهضت امام خمینی، ج 2، ص 494.
13- همان، ص 518.
14- هفت هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی.
15- همان، ج 2، ص 744.
16- همان، ص 1002.

منبع: ماهنامه کوثر